PAWIWAHAN

TATA WICARA MIDODARENI

Pratelan waosan:

Pringgawidagda, Suwarna. 2011. Tata Upacara dan Wicara Pengantin Gaya Yogyakarta: penerbit KANISIUS.

Nuwun,

            Sanggyaning para rawuh ingkang kinurmatan kawuryan saking mandrawa risang calon penganten miwah sapengombyongan sampun arsa prapta ing wismaning pamengku gati.  Praptanira calon penganten miwah pengombyong ngaturaken pambagya kawilujengan.

---------------------------(gendhing Ladrang Sri Wilujeng)--------------------------------------------

            Nalika saman risang calon penganten kakung miwah pangombyong sampun kepareng  mratitisaken satataning lampah. Sinengkuyung mring para kadang miwah sentana, karsanipun Bapak-Ibu. . . ingkang arsa bebesanan kaliyan Bapak-Ibu... kawuryan saking mandrawa kathik ngasta saniskaraning ubarampe srah-srahan, manekawarni wujud, lan warninira.

            Wus tinata lampahing risang calon penganten kakung miwah pangombyong. Ingkang wonten ing ngarsa nun inggih tetungguling lampah Bapak... sapungkurnya Bapak-Ibu...nganthi risang calon penganten kakung nun inggih Bagus ... Lmpahira kadherekaken para kadang sentana kang sawega jumurung mring karsaning kang arsa bebesanan.

            Ing driya baraya agung Bapak-Ibu... tansah amuji syukur mring ngarsane Pangeran awit tindaksira sampun jinangkung mring Gusti kang Mahawelas lan asih. Rahayu widada lampahnya saking... dumugi wonten ing... nenggih ing wismanira sang pamengku gati Bapak-Ibu...

            Dupi uninga praptanira calon besan sabregada, Bapak-Ibu... miwah kulawarga age-age mangayubagya kanthi ajejawat asta, sarwa-sarwi mranani ing galih, esem tansah sinungging ing lathi mratandhani sukaning galih sang pamengku gati. Kadi pundi ta datang suka? Calon besan sampun kasdu ngathi sang Abagus ... calon penganten kakung. Rawuhipun calon besan sakulawangsa, tumuli kaaturan palenggahan ingkang sampun cumawis. Nalika semana Bapak... kang pinatah dados manggalaning lampah suka sasmita mring para kadang mudha amrih mratitisaken ing satataning sasana, ngayahi tumapaking adicara. Para tamu kepareng lenggah ing papan ingkan piniji.

--------------------------(gendhing sigeg)----------------------------------------------------------------

            Keparenga kula ingkan kajibah mratitisaken tata rakiting adicara. Menggah adicara ing dalu menika rinacik mekaten:

Ingkang sepisan pambuka

Adicara ingkang kaping kalih atur pambagyaraharja

Saparipurnaning adicara pambagyaraharja, tumuli ngacik titi laksana wedhar-tumanggaping gati, minangka adicara ingkang kaping tiga miwah kaping sekawan.

Kalajengaken lung-tinampi srah-srahan, minangka adicara ingkang kaping gangsal.

Adicara ingkang kaping enem inggih menika tilik nitik, kalajengaken kembul bujana minangka titi laksana ingkang kaping pitu.

Titi laksana ingkang salajengipun atur pamit saking kulawarga calon besan sarta badhe tinanggapan mring pamengku karsa.

Pethiting titi laksana, calon penganten kakung badhe pinaringan busana kancing gelung.

Kapungkasan  kanthi panutup.

Mekaten kalawau  menggah adicara ing dalu menika, sumangga adicara binuka kan thi dedongamanut agami lan kapitayanipun piyambak-piyabak. Sumangga kula dherekaken.

-------------------------(ndedonga)-----------------------------------------------------------------

            Matur nuwun, mugi Gusti kang Mahakawasa kersa paring sih nugraha satemah tumapaking karya saged kalis sambekala. Para tamu ingkang kinurmatan, sawetawis panjenengan lenggah, pramila kepareng ingkang hamengku gati Bapak-Ibu... badhe ngaturaken pambagyaraharja. Dene ingkang minangka wakilipun nun inggih Bapak.... Dhumateng Bapak ... sumangga.

----------------------------------(pambagyaraharja)-------------------------------------------------------

            Matur nuwun wonten ngarsanipun Bapak..., tumuli kalajengaken wedharing gati saking kulawarga calon besan. Dene ingkang kepareng mbabar pangandikan nun inggih Bapak... Sasana miwah pandayaswara kula sumanggakaken!

--------------------------(wedharing gati)-------------------------------------------------------------------

            Wedharing gati sampun kababar mring panjenenganipun Bapak... salajengipun keparengan Bapak... dipunampingi Bapak-Ibu... nampi sedaya syarat sarana srah-srahanpaningset. Dipunawiti kanthi ajejawat asta. Sumangga ingkang sepisan pisang sanggan kaaturaken Bapak... dhumateng Bapak.... Pisang sanggan kalajengakenkaaturaken Ibu pamengku gati. Amrih jangkeping gambar foto miwah video kepareng Bapak-Ibu... nampi piyambak sedaya ubarampe srah-srahan. Sumangga.

-------------------------------(tumanggaping gati)---------------------------------------------------------

            Wedhar tumanggaping gati sampun paripurna, awit saking keparengipuningkang mengku gati, sukaning galih, panjejengan kaaturan kembul bujana kanthi ladi pribadi utawi prasmanan. Mligi kangge Ibu-ibu saking kulawarga calon besan, saderengipun kembul bujana kepareng tilik nitik (nitipriksa) kados pindi kasamaptanipun calon penganten putri wonten panti busana. Sumangga keparenga para pinisepuh ngrumiyin amrih ingkang mudha boten jeguh prakewuh! Tumuli keparenga kula badhe mbabar menggah tumuruning wahyu kembar mayang.

            ------ (ibu-ibu tilik nitik, tamu dhahar, pranata adicara cariyos kembar mayang model Jaka Tarub- Nawangwulan saged kawaos ing perangan pungkasan bab menika)---

            Wus paripurna kembul bujana, lah mekaten cariyos kembar mayang, pramila sampun dumugi wancinipun kalamunkulawarga calon besan ngersakaken kondur. Pramila dhumateng Bapak... kersaa jengkar saking palenggahan badhe mundhut pamit. Sumangga!

----------------------------(atur pamit)----------------------------------------------------------------------

            Tumanggaping atur pamitan badhe kasariran Bapak... Sumangga!

----------------------------------(tanggapan atur pamit)---------------------------------------------------

            Salajengipun kepareng Bapak-Ibu... jumeneng jajar aben ajeng kaliyan calon penganten kakung. Bapak... badhe paring busana kancing gelung dhumateng dhimas... Mekaten ta pangandikanya lamun kawijil ing lisan:

            Bapak: Nakmas... maragage tampanana busana kancing gelung iki, minangka busananira lamun sira ngayahi wajib ing dina besuk!

            Calon penganten pria: “Sendika Bapak... kila tampi sarta nyuwun tambahing pangestu”.

            Dene ingkang Ibu... badhe ngaturaken angsul-angsul konjuk calon besan. Pramila sumangga Ibu... ingkang kepareng makili kulawarga besan kepareng nampi.

            Kanthi mekaten sampun paripurna adicara midodareni ing dalu menika. Kula sakadang ngayahi kalamun wonten solah bawa miwah muna-muni ingkang kirang mranani ing penggalih nyuwun pangaksama. Kula pribadi minangka pambiwara, kalamun wonten kithaling basa, ceweting ukara, mugi paduka para tamu kersa paring pangaksama. Sugeng kondur, sugeng dalu. Nuwun.

B. WICARA PASRAH

Nuwun.

            wonten ngarsanipun para pinisepuh, kasepuhan ingkang satuhu kinabekten, para sesepuh ingkang minulya, para tamu ingkang sinungga ing kabagyan, langkung-langkung wonten ngarsanipun Bapak...  ingkang minangka sesulihipun Bapak-Ibu... ingkang kinurmatan. Kula minangka badaling wacana sinambeting raga Bapak-Ibu... Nun inggih calon besan keparenga matur:

            pisowan kula sakadang ing papan ginanjar kawilujengan awit saking sihing Gusti kang Maha Agung. Pramila kula sakadang tansah ngaturaken puji syukur pamuji rahayu mring ngarsaning Gusti kang Mahawelas lan Mahaasih.

            Kula ugi ngaturaken sewu agunging panuwun ingkang tanpa pepindhan, dene pisowan kula pinahargya kanthi mirunggan, grapyak semanak, somengguh ing pasedherekan. Sedaya kalawau nedahaken luhuring budi kulawarga Bapak-Ibu...

            Bapak... kula ngaturaken salam taklim wonten ngarsa panjenengan, sarta salam pakurmatan dhumateng Bapak-Ibu... saha sungkem katur para pinisepuh ingkang minulya.

            Sowan kula sakadang sapengombyongan kinanthenan syarat sarana majemukan srah-srahan kinarya tandha taliningsih saha antebing tekad kula badhe bebesanan kaliyan panjenengan sekaliyan Bapak-Ibu.... Antawisipun pisang sanggan kinarya patandha bilih anakmas calon penganten kakung nun inggih Bagus... sampun sawega hanampi gesang, samekta ing palakrama, kasdu paring pangayoman hangayomi Nimas... nun inggih calon penganten putri. kajawi menika uga ubarampe sanesipun manut tatacara adat Jawi, sarta buwuh redana harta kinarya pinungsun mugi amrih saged suka pangentheng-entheng anggenipun miwaha putra mahargya siwi.

            Bapak-Ibu... ingkang minulyeng budi, kula sakadang ugi nganthi calon penganten kakung, nun inggih anakmas Bagus... sowan wonten ngriki saperlu ndherek nyantri, nyenyadhong sih wewarah panjenengan sekaliyan sarta para winasis kinarya dedamar anggenipun badhe dhaup palakrama. Ing dalu menika ugi, kula masrahaken calon penganten kakung wonten ngarsa panjenengan. Lamun sampun dumugi wancinipun karsa kadhaupaken kaliyan Nakmas Ayu...

            Bokmenawi sowan kula sakadang sapegombyong wonten tuna dungkaping atur saha solah bawa kula ingkang nyuwunaken pangapunten. Kula pribadi bokmenawi wonten kalepatan anggen kula matur, jenang sela wader kalen sesondheran, anagpura yen wonten lepat kula. Nuwun.

C. WICARA TAMPI PAMBAGYARAHARJA

Nuwun,

            Wonten ngarsanipun Bapak... minangka duta saraya saking panjenenganipun Bapak-Ibu... ingkang satuhu kinurmatan. mekaten ugi sedaya kadang pangombyong ingkang sinungga ing akarami, sarta para rawuh ingkang sinuba ing kawilujengan.

            Kula minangka wakilipun Bapak-Ibu... tansah amuji sih palimarmaning Gusti ingkang sampun ngrumentahaken kabagyan, kamulyan sarta kawilujengan dhumateng baraya agung Bapak-Ibu sapengombyong sarta para tamu ingkang minulya.

            Bapak... salam taklim panjenengan sampun kula tampi kanthi tinarbukaning manah. pakurmatan dhumateng Bapak-Ibu... handadosaken toya kekiyatan mrih sentosa anggenipun badhe hamiwaha putra, ngentas pitulus ingkang putri kinasih. Sungkem paduka dhumateng para pinisepuh ndadosaken hayoming kalbu mugi hanambah kekiyatan hanggenira hamengku putra tumekeng putu. Mekaten ugi kula ngaturaken salam taklim katur wonten ngarsa panjenengan, salam pakurmatan dhumateng ingkang handuta panjenengan, sarta sungkem pangabekti konjuk para pepundhen miwah kasepuhan.

            Sarawuh panjenengan sedya kula ngaturaken pambagya kawilujengan sinartan pepuji mung tansah sumandhing ing katentreman sarta karahajan, tinebihaken ing sarusiku, kalis ing sapu dhendha satemah yuwana nir ing sambekala.

            Kajawi menika kados kadhawahan daru wahyuning kamulyan, manggih cepaka mulya ing satengahing marga dupi kula mireng ingkang dados dhawuh pangandikanipun Bapak... . Rawuh penjenengan saestu ndadosaken suka renaning manah kula. Sedaya kalawau kinarya pratandha supeketing paseherekan. Kathik rawuh panjenengan taksih kasdu ngasta ubarampe uakarta majemukan srah-srahan. Sedaya kalawau handadosaken mongkoking namah kula sarta nedahaken kalamun panjenengan trahing Jawi ingkang satuhu pana ing kalungguhaning buaya adat tatacara Jawi. paringan panjenengan kula tampi kanthi lumahing asta sarta bingahing manah. Kula boten saged atur piwales menapa-menapa kajawi hamung munjuk mring ngarsaning Gusti, mugi Gusti kang Mahamirah paring lelintu ingkang sakalangkung murakabi tumrap kulawarga panjenengan.

            Mekaten ugi, tumrap pasrahing calon penganten kakung Nakmas Bagus... saestu kula tampi sarta ndadosaken remening manah, calon penganten badhe nyantri ing papan menika. mugi hinawuyan Gusti kang Mahahayu satemah rahayu kang samya tinemu sinengkuyung para pepundhen kang tansah hamuji rahayuning kang samya dumadi.

            Kalamun sampun dumugi ing wahyaning mangsa kala Anakmas Bagus... badhe kula dhaupaken kaliyan anak kula pun Nini... Panyuwun kula mugi karsa paduka suka pepuji mrih sageda lulus raharja ing samudayanipun ngantos paripurnaning gati.

            Mugi sekeca anggenipun lenggahan sinambi bawarasa bawakarsa kaliyan para kadang tamu ngantos paripurnaning adicara. Kalamun para kadang kaneman pramubujana sampun kepareng ngaturaen pasugatan unjukan, nyamikan saha dhaharan kersa ngrahabi kanthi mardikaning penggalih.

            Bokmenawi anggenipun ngacarani rawuh paduka kirang gupuh ing aruh, mungguh ing lingguh dhahar ingkang kirang lawuh, mugi panjenengan sedaya kersa nglumunturaken sih gunging samudra pangaksama.

Nuwun.

D. WICARA TURUNYA KEMBAR MAYANG

Sruh rep data pitana, pundi ta sasana ingkang kaeka adi dasa purwa. Eka marang sawiji, adi linuwih, dasa sepuluh purwa kawiwitan. Hanenggih Kahyangan Jonggring Salaka, ya Kahyangan salendra Bawana kang minangka bebukaning kandha, purwakaning carita. Hanenggih sasana Kahyangan Salendra Bawana, ya Kahyangan Jrongging Salaka. Satunggaling papan ingkang panjang apunjung gemah ripah loh jinawi. Panjang dawa pocapane, punjung luhur kawibawane, gemah ripah loh jinawi, sarwa subur kang tinandur, sarwa murah kang tinuku. Yen rina tan krasa benter, lamun padhang ora mblerengi, datan weten peteng, anane mung sarwa edi, ayem, tentrem, edhum lan adhem.

Panjang dawa pocapane wus kawentar Kahyangan Salendra Bawana ing jagad triloka. Tri wis ngarani telu loka aran sasana, arane jagad ya jagading kadhewatan, jagading para manungsa, sarta jagad kajiman. Jagad kadhewatan jagade para dewa-dewi, bathara-bathari, widodara-widodari. Jagading manungsa, ya jagading para titah ing marcapada. Jagading alam kajiman, nenggih papanira para jim priyangan, setan, anthek-anthek banaspati kang dumunung ing alam ghaib datan kasat netra.

Punjung luhur kawibawane, alam kadhewatan papane para dewa kang sugih ngelmu jaya kawijayan, guna kasantikan, miwah kemandhen. Marma winastan janma mara janma mati, sato mara sato mati. Boten saben titahing manungsa sarta jim ingkang kumawantun lumebet ing Kahyangan Jonggring Salaka. Sedaya wau nambahi kaluhuran saka kuncaripun Kahyangan Salendra Bawana, ya Kahyangan Jonggring Salaka.

Gemah ripah loh jinawi, sarwa subur kang tinandur, sarwa murah kang tinuku, yen siang tan krasa benter, yen dalu datan asrep, lamun padhang ora mblerengi, datan wenten peteng, anane mung sarwa edi, ayem, tentrem, edhum lan adhem.

Marmanta kawastanan mangkono, sanadyan kathah titahing Gusti ingkang sinangga ing pratiwi kaungkulan ing angkasa, jinepit mring samodra, parandene kathah titahing Gusti kang samya anggana raras... hing...

Kang minangka sambeting carita, boten kadi ta kang kawuryan ing salebeting prataman Kahyangan, ya patamanan kawidodaren. Patamanan kang endah sinawang, edi lamun dinulu, anjrahing puspita manekawarna kang angambar arum gandane. Sekar ing patamanan samya anjrah angurah sari, angumbar ganda, gandane angambar-ambar, sumebar ngantos hangebaki sasana Kahyangan Jonggring Salaka. Sekar awarni rekta, wilis, seta, jenar, nila, bintulu, miwah ungu kadya hangundang bremara kang sigra samekta angisep sarining puspa. Swasana rinaos ayem, temtrem, adhem, lan edhum.

Kocap kacarita, patamanan kang adi mangka datan bisa gawe sukaning manah para widodari. Raos jelih ing galih, raos bosen ing manah, datan jenjem kalamunsaari-ari hamung lelangen ing madyaning patamanan kawidodaren. Marma tuwuh karekatnya, denya arsa linggar saking patamanan. Widodari pitu cacahe Dewi Iring-iring, Tunjung Biru, Dewi Warsiki, Leng-leng Sari, Leng-leng Mandhani, Dewi Prabasiwi, miwah Dewi Nawangulan, wus golong gilig manunggaling karsa, ancas oncat saking alam kadewatan, ngenggar-enggar penggalih, ngupaya senenging nala.

Gancaning carita, para widodari wus nganglang jagad mider bawana. Ing madyaning akasa, para widodari uninga sumoroting cahya, pating karelap, sumunu hanelahi. Tuwuh rasa cubriya jroning nala, sang widodari sigra marepegi dumununging cahya. Saya caket nggenira marepegi, saya cetha, saya hangelela, jebul cahya sumunar pating galebyar saking telenging talaga, takala her sinorot yang bagsakara. Marma ombaking warih pating galebyar, pating calorot lamun ginantha ing wardaya kadya mutyara binabar. Weninging toya nuwuhaken raos pemencut, endahing talaga, widodari samya kapilut. Saking weninging toya talaga ngantos para wina kawuryan nggenya samya suka-suka kadya mbeksa ing telenging talaga mangayubagaya praptanira sang widodari.

Sang bagaskara saya manther cahyane, mahanani rasa benter satemah nuwuhaken sumuking sarira. Kenceng tekading para widadari kepengin matirta, ambyur ing talaga. Remen ing galih sang widodari karaos seger ing sarira langen suka ing talaga. Keladuking rasa suka satemah kirang ing wewika. Datan prksa lamuan ana jejaka kang humiyat saking wingkinging wandira. Kedhep tesmak, sang jaka priksa citranira para widodari. Sulistya ing warna, endahing warni, tanpa cacad. Candrane rikma ngemak ngembang bakung, palarabane nyela cendhani, wimba njalirit wulan tumanggal, idepe tumengeng ing tawang, netra blalak-blalak lir bawang sabungkul, athi-athi ngudhup turi, talingan njepiping kadya jamur kuping, pangarasane duren sajuring, grana ngrungih, lambene manggis karengat, waja amiji timun, paminhangane nraju mas, kulit kuning nemu giring kadya mas sinangling, payudrane nyengkir gadhing, dedeg piadege dhuwur lencir, saweneh wonten ingkang sedheng, hamaringing sungsang, sarira padhet singset sarta weweg, silike asuthang walang, sempole angembang pundhak, drijine tinata runtut kaya sirahe ula cabe. Kalamun kacandra sang widodari turah rupa kang candra, kathik taksih wimbuh ganda arum kang mijil saking sarira.

Kapincut, gandrung kapirangu sang bagus mring kasulistyaning para widodari, satemah tuwuh karekatnya denya arsa kepengin amundhut garwa lambang asmara. Nanging telenging manah nduwa karsaning sedya, dene amung titah sawantah kagedhen panjangka, salokane cebol nggayuh lintang, katepang nggrangsang gunung. Anging hardaning kanepson datan bisa den suyuti. Weninging galih kasoran mring ubaling rasa tresna. Nguntir budi, amulur pikir sang jaka mrih kelakon sedyane. Tuwuh tekade tindak durjana arsa handhustha busananira sang widodari. Goteking kandha, ujaring bakul sinambewara, widodari datan bisa ngantariksa, wangsul dhateng alam kawidodaren lamun tan ngagem busana kawidodaren.

Kocap...kacarita, sampun marem ing manah para widodari lelumban sarta lelangen ing talaga, kepengin wangsul makahyangan. Kaget kagora satunggaling widodari dupi uninga busananira ilang musna. Den upadi kanthi premati paradene datan pinanggiya, sangsaya tambah nalangsa sang widodari dene para kadang samya tega nilar ngantariksa, marma tuwuh prasapanya:

“Sing sapa bisa menehi busana marang awakku, lamun wanodya dakdadekake sedulur sinarawadi, den lamun priya bakal daksuwitani.”

Mireng prasapanipun sang dewi, bingah ing manah sang jaka dupi badhe kasembadan nggarwa sang widodari, jumedhul sang jaka saking gumuk gegrumbula. Lingsem sang widodari, mundur anyingkur, ambyur ing tlaga. Sang jaka kang ngasta busana manungsa lumrah sigra marepegi sang dewi maringake busana.

“Kula matur nuwun sanget, dene panjenengan paring pitulungan dhateng kula ingkang nembe nandhang cintraka awit kecalan busana kawidodaren. Kula boten badhe nyelaki prasapa kula, panjenengan mesthi sampun midhanget. Panjenengan menika sinten sang jaka, sarta wonten kersa ingkang kados pundi dene manjing ing satengahing wana, leledhang ing pinggirng talaga.”

“Saderengipun kula walaka, Nimas menika sinten? Kok piyambakan matirta ing tengah talaga, kamangka talaga menika ing tengahing wana gung liwang-liwung, boten ajrih saking sato kewan galak, sima ambaung, sawer anyander.”

“Inggih, kula pun Nawangwulan.”

“O..., kula pun Jaka Tarub. Dene kula mriki awit manut ebahing suku, krenteging manah ingkang tasah anyeret, anggeret, satemah dumugi ing tengahing wana, pinggiring talaga, lan kula mireng prasapanipun panjenengan.”

Gancanging kandha, Dewi Nawangwulan kagarwa sang Jaka Trub. Datan cinarita nggenira mangun asmara, mangun kabagyan kulawarga. Wus titimangsa sang dewi mijilaken pratima kang atata jalma nengging putra kang bisa dadya talining brayat, atmaja minangka rerengganing balewisma. Putra mijil putri pinaringan nama Dewi Nawangsih.

Nalika semana Dewi Nawangwulan ngayahi wajibing istri, tumuju sendhang nggirahi agemanira sang Jaka. Saderengipun bidhal sarwi weling:

“Kakang Jaka Tarub, aku meling marang  panjenengan. Aku lagi adang ing dandang, aja pisan-pisan panjenengan mbukak kekebing dandang nganti aku bali saka sendhang.”

“Iya nimas, dakestokake piwelingmu.”

Sawetara suwe, tindakira sang Dewi Nawangwulan ing sendhang tan wangsul. Dewi Nawangsih beka, nuwun kekejer anggeranta ati.  Den kudang datang mendha, den kekidung tangis bayi malah gawe bingung. Sedhih manahing sang Jaka Tarub awit tangising sang jabang bayi. Ing salebeting nala kandha:

“E... bokmenawa bocah iki luwe.”

Sang Jaka tumuli pados boga ing salebeting wisma, nanging datan pinanggya. Tuwuh pangarsa bilih anggenipun adang ingkang garwa sampun mateng dados sekul. Nalika badhe mbikak ungkebing dandang enget welingipun sang dewi satemah mandheg mangu sang Jaka, nyabaraken sedya. Nanging Nawangsih saya kekejer anggenira nangis. Boten kiyat sang Jaka Tarub mireng tangising putra, nekad ambuka kekebing dandang. Kaget sang Jaka, sapandurat datan bisa micara, dupi uninga kang diadang amung pari sawuli.

“E... pendah-pendah widodari yen adang mung pari sawuli wis bisa nyukupi sakulawarga sabendinae. Mula lumbungku kaya-kaya ora kalong. Jebul Nawangwulan yen adang mung pari sawuli.”

Ajrih mring welinging garwa, kekeb dandang enggal kawangsulaken. Nalika sang Dewi wangsul saking sendhang, putra enggal kagendhong meneng, cep klakep ing pangkoning ibu. Enget bilih sang Dewi nembe adang badhe ningali bokmenawi sampun mateng. Kados menapa ta kagetira sang Dewi bilih anggenipun adang taksih wujud pari sawuli satan kados adat sabenipun. Semu duka sang Dewi pitaken:

“Kakang Jaka Tarub, panjenengan ora nuhoni pawelingku. Panjenengan mbukak ungkebing dandang.”

“Iya, Nimas dakselakana, akau ora bisa suwala, jalaran bukti wis cetha. Kabeh mau mung amarga atiku ora tega, kareranta mring tangising anak sing ora kemba, kekejer ora gelem meneng. Dakkekudang, dakkekidung tetep ora meneng, bokmenawa luwe, mula aku benjur golek sega, nanging ora ana, nganti kepepet aku mbukak ungkebing dandang, nanging kok mung pari sawuli.”

“ Ya, iku salah sawijining kaluwihanku Kakang, nanging saiki wis cabar. Aku ora nyalahake marang panjenengan. Kabeh mau kathik amarga tresna penjenengan marang anak. Nanging rehning penjenengan wis salah kudu gelem nampa paukumane.”

“Ya, iya Nimas, apa wae paukumane bakal daktampa, kabeh mau mung saking tresnaku marang si Nawangsih.”

“Saiki mangkene Kakang, wiwit saiki yen arep adang kudu gawe beras. Carane pari kudu ditutu amrih dadi beras. Kanggo nutu, penjenengan kudu yasa lesung lan alu.”

“Bakal daklakoni Nimas. Saiki uga aku njaluk pamit golek kayu kanggo gawe lesung lan alu.”

“Iya, Kakang, sing ngati-ati.”

Saya dangu, pari ing lumbung sangsaya telas. Satunggaling wekdal, Dewi Nawangwulan manggihaken busananipun nun inggih busana kawidodaren ing tengahing lumbung. Tuwuh panyakrabawa lamun ingkang nyidra busananipun inggih ingkang garwa, sang Jaka Tarub. Rehning sampun amanggihaken busananira, sang Dewi badhe wangsul makayangan.

“Kakang Jaka Tarub, bokmenawa wis dadi pepesthene. Aku kudu pisah karo penjenengan lan anakku Nini Nawangsih. Satemene aku ora tega ninggalake penjenengan, apa maneh si Nawangsih kang lagi nedheng-nedhenge mbutuhake ibu. Nanging iki ora bisa diselaki. Aku wis nemokake busanaku, Kakang, tegese aku kudu bali ing alam kawidodaren.”

“Nanging Nimas, anakmu, Nini Nawangsih, isih bayi abang, kang ora bisa pisah marang kang ibu, mbutuhake katresnanmu, mbutuhake kudang lan kekidungmu.”

“Satemene aku uga kareranta ati, Kakang, kudu ninggalake panjenengan lan Nawangsih sing isih bayi. Nanging aku kudu bali makayangan, wis dadi pepesthen, mundhak dadi pangarep-areping para widodari, wis sauntara aku ngladeni panjenengan. Nanging aja sumelang, Kakang, sawayah-wayah aku tetep momong lang ngudang anakmu, ya anakku si Nawangsih. Syarate panjenengan ngobong merang ing tengah latar. Banjur besuk yen wis wayahe palakrama, aku dhewe kang bakal paring sumbaga marang anakmu si Nawangsih. Sarate panjenengan samektakake kembar mayang, yaiku wewangunan kang digawe saka janur rinajut, mawa manuk-manukan, pecut-pecutan, sarta maneka warna ron lan kembang. Kang pungkasan, lilanana aku kepengin mbopong angudang anakmu s Nawangsih. Wis Kakang aku nyuwun pamit.”

Paripurna angudang sang jabang bayi, Dewi Nawangwulan ngantariksa kairing tumetesing luh sang Jaka Tarub lan  Dewi Nawangwulan, nanging eloke si jabang bayi malah mesem. Sajake sang jabang bayi kang maksih suci weruh mring jatining lelakon.

Ginula wenthah kanthi tresna ingkang kathah, kinudang-kudang mawi tembang, ginala-nala mring endah luhuring budaya, Dewi Nawangsih wis dewasa. wus tekan titimangsa arsa dhaup palakrama sang Dewi kadya calon penganen... Ing dalu menika ing sasana sumbaga risang calon penganten sinumbaga priyangga dening sang Dewi Nawangwulan. Marma citranira risang calon penganten kawuryan saya sulistya, sumorot cahyane, endah warnane, pindhane kadya widodari. Hayu kasulistyane datan kasoran mring widodari ing Kahyangan Salendra Bawana. Umpama ing Kahyangan ana widodari sakethi kurang sawiji jangkepe risang calon penganten putri. Marma ing dalu menika winastan malem midodareni.

E. PAMITAN

Nuwun.

            Panjenenganipun Bapak... ingkang minulya. Boten kendhat ing panuwun kula, bilih pisowan kula sampun pinahargya kanthi kebak ing rasa pasedherekan nanging boten nilar ing pakurmatan, kanthi tititrapsilapanampining tamu nun inggih gupuh, lungguh sarta suguh. Rehning sampun sawetawis pisowan kula sarta sampun lebda ing karya, keparenga kula sakadang sapengombyong nyuwun lilah, nyuwun pamit, selak kumudu-kudu atur uninga dhumateng ingkang handhuta kula, kawontenan ingkang ngremenaken menika.

            Kula nderek titip anak kula Anakmas Bagus... cumondhok wonten ing riki mrih rancaking karsa ing adicara palakrama bebjing. Kula nyuwun gungan keparengan kula sakadang bebjing wangsul saka paseksen sarta paring pangestu ing adicara dhaup palakrama calon penganten sarimbit.

            Sapengker kula mugi kulawarga ing riki tansah ginanjar ing kawilujengan, hinayuwan mrih Gusti kang Mahahayu, widada nir ing sambekala.

Saestu bokmenawi pisowan kula akarya cumaning galih baraya agung ing riki, mugi paduka kersa hambedhah tirtaning kawicaksanan, hambuka wiwaraning samodra pangaksama. kula nyuwun pamit.

Nuwun.

E. ATUR SUGENG KONDUR

Nuwun.

            Panjenenganipun Bapak... ingkang samulih sarira Bapak-Ibu... miwah pangombyong ingkang kinurmatan. Bombong sukaning mana kula sakulawarga boten saged ginambaraken nampi panjenengan sedaya. Langkung-langkung tumrap paringanipun paningset sarta srah-srahan.

            Kula ambali prelu kawuninga bilih dhauping calon penganten, Nini... kaliyan Nakmas Bagus..., badhe katindakaken ing dinten ... Kemis Wage, 20 Rejeb 1426 H utawi surya kaping 25 Agustus 2006, tabuh kaping 8 enjing. Saestu ing pangantu-antu kula tumrap rawuh panjenengan sedaya, hanjenengi paring pangestu tumrap calon penganten anggening badhe natas natas talining narmada lelumban ing samodraning gesang bebrayan kanthi dhaup palakrama ing sangajenging pradataning agami.

            Sakondur paduka, kula hamung memuji mugi rahayu lampah penjenengan dumugi ing dalem sowang-sowang jinangkung mring Gusti kang Mahaluhung.

            Bokmenawi anggen kula nampi, ngacarani rawuh penjenengan sakulawarga wonten keladuking wicara, nyebal saking paugeraning tatakrami, kula nyuwun pangaksami. Ngaturaken sugeng kondur. Sumangga!.

Nuwun.