BUDAYA DESA ADAT TENGANAN

Dening Sulistyani (11205244007)

Reviewer : Nida Ul Janah (11205244016)

Desa Tenganan menika salah satunggaling desa adat ingkang manggen wonten ing Kecamatan Manggis, Kabupaten Karangasem, Propinsi Bali. Dipunsebat desa adat utawi desa Bali aga utawi Bali jaman rumiyin amargi caranipun gesang masyarakat wonten ing desa menika taksih ngginakaken cara ingkang tradisoional sanget, boten ngginakaken teknologi modern kadosta desa sanes ing wewengkon Bali.

            Masyarakat wonten ing desa Tenganan menika taksih ngugemi sanget aturan ingkang sampun dipuntetepaken dening leluhuripun ingkang dipunwastani awig-awig. Kanthi awig-awig menika masyarakat desa Tenganan boten keguh dening teknologi ingkang saya ngrembaka ing pagesangan lan tetep nglestantunaken sedaya cara gesang ingkang klasik kados ing jaman rumiyin. Cara gesang ingkang klasik lan beda menika narik kawigatosan wisatawan lan dadosaken desa Tenganan minangka salah satunggaling desa wisata ing Kecamatan Manggis, Kabupaten Karangasem, Bali.

           Unsur-unsur budaya kados ta sistem religi, sistem teknologi, sistem mata pencaharian, sistem organisasi sosial, sistem bahasa, sistem ilmu pengetahuan dan kesenian wonten ing desa menika boten sami kaliyan desa adat sanesipun langkung-langkung desa ingkang sampun kenging pengaruh ngrembakanipun teknologi ingkang ageng. Sedaya kala wau dipunjagi dening masyarakat kanthi ngginakaken paugeran-paugeran ingkang sampun dipundamel dening leluhuripun.

Sistem religi

       Agami masyarakat desa Tenganan inggih menika agami Hindhu ingkang ingkang nganut sekte Indra. Wonten ing Tenganan ugi wonten kebo ingkang uncul wonten margi-margi desa. Kebo-kebo ingkang aanggep suci menika sampun akrab kaliyan warga lan boten nganggu warga sanadyan saba wonten ing  sakiwa-tengening warga. Kebo menika dipunginakaken wonten ing upacara adat. Sandyan saben taun mesti wonten kebo ingkang dipunbeleh kangge upacara adat lan cacahipun namung sekedhik, ananging kebo menika boten nate telas. 

Sistem Mata pencaharian

            Masyarakat ing desa Tenganan kathah ingkang dados petani lan dagang. Kahtah para warga ingkang sami dedagangan souvenir wonten ing ngajeng griyanipun. Kathah ingkang sami dedagangan hiasan saking ron tal, hiasan saking kulit tigan ingkang dipungambar, kain tradhisional lan sanesipun. Masyarakat desa Tengenan ingkang gadhah pangupa boga dados petani boten nggarap sabinipun piyambak ananging dipunsewakaken dhateng tiyang sanes ing sajawining desa Tenganan.

Sistem Organisasi Sosial

                  Wonten ing masyarakat desa Tenganan wonten tradhisi unik ing bab palakrama. Ing jaman rumiyin warga ing salebeting desa Tengenan boten angsal gadhah mantu warga ing sajawining desa. Ananging, ing jaman samenika tradhisi menika sampun boten mekaten. Kathah warga desa ingkang krama kaliyan tiyang saking sajawining desa.

Sistem Teknologi

                 Wonten satunggaling kain ingkang dipundamel dening warga desa Tengenan inggih menika kain Gringsing. Kain menika dipundamel kanthi cara manual, saengga kangge ngasilaken setunggal set kain kemawon mbetahaken wekdal ngantos mataun-taun. Amargi menika reginipun ugi awis sanget. Kain Gringsing ing jaman samenika namun dipunginakaken ing upacara-upacara adat.

Sistem Basa

            Wonten ing desa Tenganan basa ingkang dipunginakaken dening masyarakatipun inggih menika basa Bali. Sanadyan desa menika desa Bali aga utawi Bali jaman rumiyin, nanging warganipun sampun saged ngginakakaen basa Indonesia. Menika dadosaken gampiling para tamu bilih badhe nyuwun pirsa babagan desa Tenganan dening para warga.

Sistem Ilmu Pengetahuan

            Ing desa Tengana wonten bale ageng kangge papan panggulawenthah ilmu agami lare-lare desa Tenganan ingkang dipunpimin dening mekel. Ananging ing jaman samenika warga sampun tepang kaliyan pendhidhikan formal, lan sampun kathah warga desa ingkang sekolah wonten sanjabaning desa langkung-langkung ing sajawining kitha.

 Sistem Kesenian

            Wonten salah satunggaling kesenian ingkang misuwur sanget ing desa Tenganan inggih menika perang pandhan utawi dipunsebat mekare-kare. Perang menika dipunadani kangge suka pakurmatan dhumateng dewa perang (Dewa Indra). Mekare-kare menika ngginakaken piranti  pandan berduri lan tameng. Sanajan sabibaring perang menika mesti wonten tatu-tatunipun ing badan, nanging warga boten kuwatos. Warga ngginakaken obat tradisional kangge ngobati tatu menika, inggih ngginakaken kunir. Kanthi wekdal tigang dinten kemawon tatu-tatu sampun saged garing.